در صنایع مختلف، ماشین‌ها و ابزارآلات متعددی برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند تا نیازهای آن بخش از صنعت را به بهترین شکل تامین کنند. یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین ماشین‌های الکتریکی که در اکثر صنایع کار، الکتروموتور است، الکتروموتور چیست؟ الکتروموتور انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. در ادامه این مطلب با هیپکو همراه باشید تا به طور کامل با الکتروموتور و کاربردهای آن آشنا شویم.
الکتروموتور چیست؟
الکتروموتور یا موتور الکتریکی (Electric Motor) در واقع یک ماشین الکتریکی است که با استفاده از انرژی الکتریکی، انرژی مکانیکی تولید می‌کند. الکتروموتور به این شکل کار می‌کند که بین میدان مغناطیسی و جریان الکتریکی که وارد ماشین می‌شود، در داخل سیم پیچ اثر متقابل ایجاد کرده و نیرویی به شکل گشتاور تولید می‌کند که این نیرو در نهایت به شفت موتور اعمال می‌شود.
تفاوت الکتروموتور با ژنراتور الکتریکی چیست؟
تفاوت الکتروموتور با ژنراتور الکتریکی چیست؟
همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، موتور الکتریکی وظیفه دارد تا انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل کند. حال ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که الکتروموتور چه تفاوتی با ژنراتور دارد؟
یک ژنراتور از لحاظ مکانیکی مشابه الکتروموتور است اما دقیقا عملکرد معکوس آن را دارد. ژنراتور، انرژی مکانیکی را گرفته و به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند.
انواع الکتروموتور:
الکتروموتورها انواع مختلفی دارند که پرکاربردترین آنها عبارتند از:
الکتروموتور AC معمولی
الکتروموتور AC معمولی، موتورهای الکتریکی‌ای هستند که از برق AC تغذیه می‌شوند و سه فاز و تک‌فاز دارند. از این الکتروموتورها به صورت گسترده برای تامین انرژی در دستگاه‌های مختلف استفاده می‌شود چرا که کنترل آنها آسان است و هزینه پیکربندی آنها کمتر از دیگر الکتروموتورها است. اگر منبع تغذیه مناسب در دسترس باشد می‌توان با هزینه بسیار کم، الکتروموتورهای AC را راه‌اندازی کرد. تفاوت الکتروموتورهای AC با الکتروموتورهای DC بسیار اندک است؛ الکتروموتورهای AC به جای کموتاتور در الکتروموتورهای DC از بلبرینگ استفاده می‌کند.
الکتروموتور سرو موتور
الکتروموتور سرو موتور
سرو موتور هم یک نوع الکتروموتور است که کاربردهای مختلفی دارد. این نوع الکتروموتورها خاصیت اینرسی کمی دارند و می‌توانند در کمترین زمان ممکن تغییر سرعت بدهند. به همین دلیل این نوع الکتروموتورها نسبت به دیگر انواع آن کاربردهای بیشتری دارند. اما سرو موتور چگونه این کار را انجام می‌دهد؟
سرو موتور به یک سیستم کنترل فیدبک موقعیت دستگاه مجهز است که می‌تواند قدرت و سرعت را تغییر بدهد. سیستم کنترل فیدبک، سیستمی است که توابع کمیت کنترل شده را با کمیت مرجع مقایسه نموده و با استفاده از اختلاف این دو، رابطه‌ای مفروض را بین آنها ایجاد می‌نماید.
الکتروموتور دو دور یا دو سرعته
الکتروموتور دو دور : این الکتروموتور یک نوع موتور القایی چند سرعته است که در آن با استفاده از تغییر تعداد قطب‌ها، سرعت موتور تغییر می‌کند. این اتفاق با تغییر اتصالات سیم کشی داخل موتور اجرایی می‌شود. این نوع موتورها بسته به سیم پیچ استاتور، می‌توانند گشتاور ثابت یا متحرک داشته باشند.
الکتروموتورهای دو سرعته، نام‌های مختلفی دارند که از جمله آنها می‌توان به الکتروموتور دو دور، الکتروموتور دالاندر، الکتروموتور دو سرعته، دینام دالاندر، موتور دو سرعته سه فاز، موتور دوسرعته تک‌فاز و الکتروموتور چند سرعته اشاره کرد. این الکتروموتورها در صنایع دارویی، غذایی، فلزی، جرثقیل سقفی، صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، نساجی و بسته‌بندی کاربرد گسترده دارند.
الکتروموتور ضد انفجار EEX
این نوع الکتروموتورها برای فضاهای بسته طراحی می‌شوند. مهم‌ترین وظیفه الکتروموتور ضد انفجار، جلوگیری از ایجاد جرقه در محیطی است که حاوی بخارات و گازهای قابل اشتعال است. این نوع موتورهای الکتریکی عموما سنگین و پر حجم هستند و به دلیل اینکه حساسیت کارشان بالا است و اهمیت بالایی در حفظ ایمنی صنایع مختلف دارند، به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور مثال از این الکتروموتورها در جایگاه‌های پمپ بنزین و CNG و انتقال گاز و جابه‌جا کردن سوخت استفاده فراوانی می‌شود. ضمنا الکتروموتورهای ضد انفجار EEX در صنایع مختلف مانند نفت، گاز، پتروشیمی، رنگ‌سازی، الکل سازی، صنایع شیمیایی و نظامی و هسته‌ای به صورت ویژه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
الکتروموتور ترمزدار
الکتروموتور ترمزدار یا استپ‌دار، گونه‌ای از الکتروموتورها است که پس از قطع شدن برق بلافاصله از کار می‌ایستند. از این نوع الکتروموتورها در اتصالات اغلب ماشین‌آلات صنعتی مانند بالابرهای فروشگاهی، پله برقی‌ها و بسیاری از ماشین‌آلات دیگر استفاده می‌شود.
در ماشین‌آلات صنعتی، قطعات الکتروپمپ و الکتروگیربکس باید بلافاصله پس از قطع برق یا با دستور سوییچ متوقف شوند. در این مواقع، استفاده از این نوع الکتروموتورها برای حرکت و توقف بسیار ضروری است.
این الکتروموتورها، قابلیت استفاده همراه با اینورترها در همه مدل‌ها را دارند، در دو مدل تک سرعته و دو سرعته عرضه می‌شوند، از یک فن خنک‌کننده محصور بهره می‌برند، می‌توانند به صورت پیوسته کار کنند و این قابلیت را هم دارند که گشتاور ترمز آنها به صورت دقیق تنظیم شود.
الکتروموتور SEW
الکتروموتور SEW
بدون شک یکی از برترین الکتروموتورهای موجود در بازار ایران، الکتروموتور SEW است. این موتور الکتریکی، یک محصول فوق‌العاده با کیفیت و کاربردی در بازار است که بر اساس طراحی و توان اعمال شده، انواع مختلفی دارد. در این الکتروموتور از گیربکس آلمانی SEW استفاده شده که منطبق با استانداردهای روز دنیا است و توسط مهندسین هیپکو مورد تایید است.
این الکتروموتور، مدل‌های مختلفی دارد که هر کدام دارای قابلیت‌ها، ویژگی‌های فنی و ساختار مربوط به خود هستند. از جمله این الکتروموتورها می‌توان به مدل DR، مدل DT، مدل DV، الکتروموتور SEW سنکرون و الکتروموتور SEW تک فاز اشاره کرد.
الکتروموتور SEW یکی از پرکاربردترین و محبوب‌ترین الکتروموتورها در حوزه صنعت است چرا که امکان نصب و استفاده به شیوه‌های مختلف را دارد. نکته مهمی که درباره الکتروموتورهای SEW وجود دارد، متغیر بودن قطب در آنها است که به شدت بر کارایی موتور، تاثیرگذار است.
ضمنا در طراحی و ساخت الکتروموتورهای SEW، ویژگی‌های برجسته‌ای به کار گرفته شده که باعث می‌شوند، این الکتروموتورها نسبت به نمونه‌های مشابه خود ۳ مزیت رقابتی مهم داشته باشند:
مزیت اول اندازه کوچک الکتروموتور است که باعث می‌شود کاربر بتواند از آن در فضاهای محدود استفاده کند.
مزیت دوم رعایت اصول فنی و انعطاف‌پذیری است که در طراحی پوسته خارجی و بخش داخلی الکتروموتورها اعمال شده است.
مزیت سوم نیز هماهنگی فوق‌العاده در ترکیب‌بندی بخش های مختلف الکتروموتور است که باعث می‌شود الکتروموتور SEW فعالیتی بدون نویز و صدا داشته باشد.
کاربرد الکتروموتور
موتورهای الکتریکی عموما ابعاد و استانداردهای مشخصی دارند و توان مکانیکی مناسبی برای مواردی که در صنایع مختلف نیاز است تامین می‌کنند. الکتروموتورها در ماشین‌ها و دستگاه‌هایی مانند لوازم خانگی، دمنده‌ها، فن‌های صنعتی، انواع پمپ‌ها، ابزارآلات برقی و وسایل نقلیه کاربرد دارند.
این موتورها، کاربردهای دیگری هم دارند که از جمله آنها می‌توان به موتور ساعت‌های الکتریکی، پیشرانه کشتی‌ها و فشرده‌سای سیالات درون خطوط لوله و نیروگاه‌های ذخیره تلمبه‌ای اشاره کرد.
اجزای الکتروموتور
اجزای الکتروموتور
الکتروموتورها عموما دو بخش مکانیکی اصلی دارند. بخش اول استاتور نام دارد که ثابت است و بخش دوم هم روتر نام دارد که حرکت می‌کند و این دو با هم یک مدار مغناطیسی ایجاد می‌کنند. علاوه بر این موارد، در الکتروموتورها چند جز الکتریکی هم وجود دارد که از آهنرباها و یک آرمیچر تشکیل شده‌اند و یکی به استاتور و یکی هم به روتر متصل می‌شوند و در کنار هم یک مدار مغناطیسی ایجاد می‌کنند.
وظیفه تولید میدان مغناطیسی بر عهده آهنرباها (دائمی یا الکتریکی) است و این میدان مغناطیسی از سیم پیچ عبور می‌کند. سیم پیچ بر روی استاتور و آهنربا هم روی روتر قرار دارد. البته در برخی از الکتروموتورها ممکن است این مورد معکوس باشد.
کلیه اجزای الکتروموتورها به شرح زیر هستند:
- روتر الکتروموتور
- استاتور الکتروموتور
- بلبرینگ الکتروموتور
- آرمیچر الکتروموتور
- کموتاتور الکتروموتور
نحوه کارکرد الکتروموتور
الکتروموتور، نیروی الکتریکی که AC یا DC است را به نیروی مکانیکی تبدیل می‌کند تا حرکت ایجاد شود. نیروی مورد نظر از طریق بر هم‌کنش بین جریان موجود در سیم پیچ و میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود. اگر جریان ورودی افزایش یابد، قدرت میدان مغناطیسی هم افزایش می‌یابد.
مشخصات الکتروموتور
برای انتخاب الکتروموتورها باید مشخصات فنی آنها را در نظر داشته باشید. این مشخصات عبارتند از:
ولتاژ
ابتدا باید در نظر داشته باشیم که آیا دسترسی به پریز دیواری وجود دارد یا دستگاه باید با باطری کار کند. اگر پریز دیواری در دسترس باشد، استاندارد ولتاژ می‌تواند برای مصارف صنعتی، ۲۳۰ یا بیشتر باشد.
فرکانس
الکتروموتورهایی که در ایران موجود هستند، عموما فرکانسی برابر با ۵۰ دارند.
سرعت
الکتروموتورهایی که در ایران موجود هستند عموما در بازه‌های سرعتی زیر در دسترس هستند:
- برای الکتروموتورهای ۷۵۰: ۷۰۰ دور در دقیقه
- برای الکتروموتورهای ۱۰۰۰: ۹۰۰ دور در دقیقه
- برای الکتروموتورهای ۱۵۰۰: ۱۴۰۰ دور در دقیقه
- برای الکتروموتورهای ۳۰۰۰: ۲۹۰۰ دور در دقیقه
اگر نیاز کاربر با همین میزان دور در دقیقه رفع شود که هیچ اما اگر نیاز دارید تا سرعت را در زمان‌های مختلف تنظیم کند، به تجهیزات جانبی دیگری نیاز خواهد داشت.
گشتاور
هر الکتروموتور، یک میزان گشتاور تولید می‌کند که برای مصارف مختلف این عدد متفاوت است و کاربر باید بسته به نیاز خود دستگاهی را انتخاب کند که گشتاور مد نظرش را تامین کند.
قدرت یا توان
هر الکتروموتور توان مشخصی تولید می‌کند که کاربر باید در زمان انتخاب الکتروموتور دقت کند که آیا موتور دستگاه می‌تواند با حداکثر توان کار کند یا خیر.
چرخه وظیفه
دانستن چرخه کار موتور برای کاربری که قصد تهیه الکتروموتور دارد، موضوع مهمی است. در زمان خرید الکتروموتور باید بدانیم که موتور می‌تواند به صورت پیوسته کار کند یا اینکه باید بازه‌های کوتاهی برای خنک شدن متوقف شود. البته موتورهایی هم موجود هستند که به صورت ناپیوسته کار می‌کنند اما درون خود، موتورهای کوچکی با گشتاور و سرعت یکسان دارند که این امکان را به آنها می‌دهد تا به صورت مداوم، فعالیت کنند.
چرخه عمر
الکتروموتورها چرخه‌های عمر متفاوتی دارند و کاربر باید در زمان خرید به این موضوع هم دقت داشته باشد.
مزایای الکتروموتورها
موتورهای الکتریکی مزایای مختلفی دارند. به طور مثال هزینه اصلی موتورهای الکتریکی در مقابل موتورهای سوخت فسیلی کمتر است. این در حالی است که قدرت خروجی آنها به اسب بخار تقریبا یکی است. موتورهای الکتریکی عمر طولانی‌تری دارند چرا که از قطعات متحرک بهره می‌برند. علاوه بر این موارد، موتورهای الکتریکی بسیار کارآمد هستند و این امکان را دارند که به صورت خودکار متوقف شده و دوباره استارت بخورند. یکی دیگر از مزایای مهم الکتروموتورها این است که برای محیط زیست، آلایندگی ندارند.
نکته: اگر موتور الکتریکی به صورت صحیح نگهداری شود می‌تواند تا ۳۰۰۰۰ ساعت فعالیت داشته باشد.
معایب الکتروموتورها
چنانچه پیش‌تر هم ذکر کردیم، الکتروموتورها در سایزهای مختلفی تولید می‌شوند. اگر الکتروموتور از نوع بزرگ باشد، جابه‌جایی آن دشوار است و نیاز به جریان و ولتاژ دقیقی دارد که در مناطق ایزوله و دور افتاده نیاز به توسعه خطوط برق خواهد داشت و این موضوع علاوه بر پر هزینه بودن همیشه هم امکان پذیر نیست. مورد دیگری که وجود دارد این است که اگر موتور الکتریکی توان بالا را در ضریب بار کم تولید کند ممکن است هزینه زیادی برای هر ساعت کار داشته باشد که استفاده از الکتروموتور را از صرفه اقتصادی خارج می‌کند.
خرید الکتروموتور
امیدواریم تا به اینجا، مطالعه این مطلب برای شما مفید بوده باشد. با توجه به توضیحاتی که پیش‌تر در این مقاله داده شد، الکتروموتور یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین دستگاه‌ها در اغلب صنایع فعال در کشور است که برای خرید آن باید فاکتورهای مختلفی را مد نظر داشت. از جمله این فاکتورها می‌توان به سرعت الکتروموتور، گشتاور الکتروموتور، نوع الکتروموتور، اندازه آن و در نهایت قیمت دستگاه، اشاره کرد. بر همین اساس، هر الکتروموتوری را نمی‌توان در همه مصارف مورد استفاده قرار داد.
بنابراین برای انتخاب صحیح الکتروموتور و جلوگیری از زیان‌های احتمالی، بهتر است پیش از خرید، نیازسنجی کنید و الکتروموتوری را انتخاب کنید که با نیازهای شما تطابق داشته باشد. برای دریافت مشاوره فنی، آشنایی با مدل‌های موجود و دریافت قیمت الکتروموتورها کافی است با متخصصین ما در گروه هیپکو تماس بگیرید و هر مشاوره‌ای که نیاز دارید را دریافت کنید.
خرید الکتروموتور SEW
توصیه ما به همه فعالان در صنایع مختلف، بدون شک، خرید الکتروموتور SEW با گیربکس آلمانی است چرا که با توجه به کاربرد حیاتی و مهم الکتروموتور در صنعت، انتخاب یک محصول با کیفیت، منعطف، کم استهلاک و منطبق بر استانداردهای روز دنیا با یک قیمت مناسب، قطعا بهترین گزینه است.
آشنایی بیشتر با گروه صنعتی هیپکو
گروه صنعتی هیپکو، یک مجموعه فعال در زمینه واردات، تامین و ساخت تجهیزات صنعتی است که فعالیت خود را از سال ۱۳۶۵ با نام تجاری خزر آغاز کرده است. پس از ۳ دهه فعالیت درخشان در بازار صنعت کشور، گروه صنعتی هیپکو توسط همان تیم مجرب تاسیس شد تا کیفیت ارائه خدمات بالاتر رفته و واسطه‌ها از بازار حذف شوند. امروز که در حال نگارش این مطلب هستیم، عمده فعالیت گروه صنعتی هیپکو، تامین و فروش بدون واسطه محصولات SEW آلمان با یک سال ضمانت و پنج سال خدمت پس از فروش است.
ثبت ديدگاه